Трохі аб Грунвальдскай бітве

Што ж, на жаль, у большасці з нас вельмі дзіўнае стаўленне да гісторыі. Важнасць некаторых падзей мы недаацэньваем, важнасць некаторых пераацэньваем, але горш за ўсё, калі некаторыя падзеі ацэньваюцца зусім далёкімі ад іх сутнасці шаблонамі. Вось напрыклад сённяшняя дата. Бо ты ўжо ўспомніў, што 15 ліпеня 1410 саюзнае войска Кароны Польскай і Княства Літоўскага нанесла паразку Тэўтонскаму ордэну. Прычым у адрозненне ад больш прапіаранай падзеі 5 красавiка 1242 г. дадзеная бітва рэальна паклала канец экспансіі з боку жадаючых несці агнём і мячом ўсе радасці сапраўдных хрысціянскіх каштоўнасцяў на тэрыторыі населеныя дзікунамі-нехрысцямi. Не кажучы ўжо пра тое, якую ролю геапалітычнага пляна ў рэгіёне набыў саюз дзяржаў-пераможцаў. Але вось цяпер, не заглыбляючыся ў нетры рэстаўрацыі літвінства, ці можаш ты канкрэтна сказаць якую ролю для сучасных беларусаў адыграла Грунвальдская бітва ў нацыянальна-будаўнічым працэсе? Ну ж. Добра, маўчы. Усё роўна наўрад ці твой адказ будзе выразным, аб'ектыўным і пазбаўленым ура-патрыятызму. А нам бы хацелася менавіта чыстай гісторыі. Гісторыі Беларусі. Бо прымудраюцца ж нашчадкі тэрыторый удзельнікаў тых падзей агучваць ўласныя варыянты гістарычнай праўды. Расейцы раптам успомнілі пра смаленскія палкі, якія ў іх варыяцыі мелі значнасці, гераізму і пафасу ня менш чым 300 гаплитаў цара Леаніда. Некаторыя несвядомыя літоўцы шчыра мяркуюць, што Жамойць была не тым кавалачкам зямлі, падзялялым валодання інтэрвентаў і значна ўскладняючым ім пастаўкі рэсурсаў для працягу захопніцкіх войнаў, а проста пупам зямлі, валодаць якім проста прагнулі ўсе манархі заходняй Еўропы.

Нямецкія гісторыкі наогул дзіка пакрыўджаныя за лёс продкаў, бо тыя неслі язычнікам хрысціянства, дэмакратыю і гуманітарную дапамогу, а тыя няўдзячныя вырадкі папросту напляваўшы на высакароднасць цнотаў звялі на нішто місіянерскую дзейнасць ордэна ў рэгіёне. Палякі. З гэтымі хлопцамі усё куды больш складаней. Калі верыць ім, то, па-першае Вітаўт - шалёны адмарозак ў параўнанні з разважлівым Ягайла, па-другое войска, прыведзенае тым самым Вітаўтам, было ўжо вельмі малалікім, і дало дзяру пры першай жа сур'ёзнай магчымасці адправіцца баляваць ў нябесныя харомы, у- трэцяе, ды палякі фактычна самі ўсю вайну выйгралі. Т-так. А дзе ж меркаванне беларусаў пра падзею, наступствы якога яшчэ некалькі сотняў гадоў ўплывала на фарміраванне нацыі беларусаў? Не, усё абсалютна сур'ёзна. Бо менавіта гэтак важная для наступных мінімум 400 гадоў рэлігійная лаяльнасць насельніцтва сфарміравалася арэалы пасялення нацый менавіта па выніках бітвы пад Грунвальдам займела пэўны вектар. Дакладней ёй быў зададзены пэўны кірунак. А ўжо напрамак рэлігійнай лаяльнасці вызначала ў далейшым фарміраванне этнічнай ідэнтычнасці пакладзенай ў аснову фарміравання нацыі. Але чаму мы не можам аб'ектыўна ацэньваць ролю протабеларусаў-літвінаў у той падзее. Магчыма дзякуючы падтасоўваннем гістарычных рэалій спадчыннікам гісторыі удзельнікаў падзей. Але давайце цяпер хоць бы паспрабуем асабіста для сябе зразумець наколькі праўдзівыя дамаганні астатніх да ролі літвінаў ў той бітве. Такім чынам, смаленскі полк. Калі для сучасных смалянаў мае значэнне ўдзел іх прашчураў ў бітве, то як мінімум не меншае значэнне павінен мець той факт, што тады Смаленск уваходзіў у склад дзяржавы актыўна канфліктуючай з дэма-версіяй Расіі. Так што любыя баявыя заслугі смаленскіх воінаў таго перыяду неяк слабенька суадносяцца з цяперашняй гісторыяй Расіі і трактавацца за межамі гісторыі тагачаснай Літвы проста не могуць. Далей, місіянерскія намеры тэўтонцаў. Ну ў першую чаргу пачнем з таго, што ордэн быў ВАЕННА-рэлігійным фарміраваннем з усімі вынікаючымі наступствамі. І калі, немцы раптам вырашылі, што дзеянні ордэна таго часу фактычна роўныя па сутнасці дзеянням сясцёр Чырвонага Крыжа, тады мне толькі застаецца проста развесці рукамі з бязвольнага здзіўлення. Жемайты. Жамойты і іх землі. Вядома той факт, што гэтыя землі, знаходзячыся не пад кантролем ні Лівонскага, ні Тэўтонскага ордэнаў не давалі ордэнаў аб'яднаць іх высілкі. А ўлічваючы, што рыцарскі ордэн ўсё ж ламавая сіла канфліктаваць з якой мала каму хацелася, зямлі Жмудзі ім рытуальна абяцаліся ў дар яшчэ з часоў Міндоўга. Сумняваюся я, што самыя важныя зямлі княства стануць, хай нават па прынцыпе «таааак, кааанечне, вашы зямлі (вы толькі ўзяць паспрабуйце) - толькі давайце ваяваць не будзем» абяцаць заезджым кнехтам. Сутнасць таго што значэнне Жэмоцii моцна пераацэнены і за межамі тэрытарыяльна-стратэгічных манеўраў наогул не павінен разглядацца.

А вось цяпер мая любімая частка. Тая самая "сфабрыкаваная польскімі спецслужбамі фальшыўка». У прынцыпе хвацкі дух польскага рыцарства не выяўляліся асабліва пакуль ордэн актыўна падмінаў пад сябе ўсе паўночныя зямлі каралеўства. Пакуль у гэтыя расклады не ўмяшаўся той самы шалёны адмарозак Вітаўт. Ага, разважлівы і богабаязны Ягайла, які удала заснаваў манаршую дынастыю імя сябе шляхам шлюбу з малалетняга Ядзей, якая ў сваю чаргу ледзь не адправіла пару чалавек да Вальхаллы сувенірнай сякерай спрабуючы прасекчыся да каханага прынцу гасцюючым побач у момант «сватаўства», быў хутчэй інтрыганаў і палітыкам чым выдае ваенным начальнікам. І ўсе яго «заслугі» - рэальна рэтушаваны крэатыўнымі польскімі пісакамі XV стагоддзя, якія напісалі на тэму Грунвальду больш за ўсіх. Улічваючы, што калі дакладна легенда, запрашэнне памахацца ў выглядзе пары падораных мячоў першым рашуча (па версіі палякаў неабдумана) прыняў Вітаўт. Камандаваў войскамі ў момант бітвы, калі ўдар цяжкай нямецкай кавалерыі прыйшоўся на літоўскія харугвы і тыя адступілі (па версіі тых жа палякаў драпаў з месца лютага мясілава), прычым адступілі пад націскам тэўтонцаў або жа ў выглядзе манеўру, але Ягайла па большай частцы палічыў за лепшае часцей моліцца . І напрыканцы, той самы Вітаўт аблажыў сталіцу ордэна, што прабачце, наўрад ці даверылі б чалавеку якi прасраў бітву. Перавага войскаў Польшчы ў колькасці, хм, кошт харугвам мог адпавядаць рахунку пагалоўя рыцараў па правілу адной дзіды. Ды і колькасць людзей якія могуць трымаць зброю ў руках на тэрыторыі Літвы ў некалькі разоў большай па памерах тагачаснай Польшчы наўрад ці было ашаламляльна меншым чым змаглі сабраць палякі і падключыўшыеся да іх найміты. Мутна, дзеткі, каламутна. Ёсць здагадка, менавіта што б зменшыць пыхі з суседзяў якія плануюць з'есці ўсю славу ад бітвы Вітаўт і зліў любую магчымасць пабіцца з тымi хто прыйшоў на падмогу ордэну да Марыенбурга, што вылілася ў заключэнне Таруньская мiру. Можа з-за чаго і мы памыляемся, але хто тут Леў Талсты, а хто хуй прасты варта задумацца. Ды і пра тое, чым была для мадэрнай Беларусі тая бітва забываць не варта.